Λουκάς Σταύρου
Ζωγράφος, ποιητής, συγγραφέας, ενεργός πολίτης.

Θρησκεία και πολιτική κοινωνία

Η θρησκευτική συνείδηση των Αθηναίων σε συνδυασμό με την οχλοκρατία της αθηναϊκής δημοκρατίας καταδίκασε τον Σωκράτη σε θάνατο.

Η θρησκευτική συνείδηση των βυζαντινών σε συνδυασμό με την απολυταρχία και την ελέω θεού βασιλεία κατάστρεψε τον ελληνικό πολιτισμό και σφαγίασε εκατομμύρια ελλήνων.

Και οι δύο περιπτώσεις έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό.

Η πολιτική εξουσία νομιμοποιείται και εδράζεται στην θρησκευτική συνείδηση της μάζας.

Στην πρώτη περίπτωση η ίδια η μαζική βούληση ασκεί εξουσία και διαπράττει το έγκλημα. Στην δεύτερη περίπτωση η μάζα υπακούει στους αφέντες της και συνεργεί στο έγκλημα.

Εκείνο που λείπει και στις δύο περιπτώσεις είναι μια πολιτική κοινωνία που να στηρίζεται σε αρχές δικαίου και πολιτισμού.

Δύσκολα πράματα. Διότι θα σου πει ο άλλος πως δίκαιο είναι αυτό που εκείνος θεωρεί και πιστεύει ως αληθινό.

Τι του λες τώρα αυτού; Ότι το δίκαιο παράγεται από την φαντασιακή του κατάσταση , από τον φαντασιακό του διάκοσμο;

Όχι βέβαια. Θα του πεις ότι το δίκαιο μπορεί να παραχθεί μόνο από την συνείδηση που ανταποκρίνεται στη φύση και όχι από την φαντασιακή κατάσταση.

Δίκαιο δεν είναι το κοινώς αποδεκτό. Διότι και στην Αθήνα και στο Βυζάντιο κοινώς αποδεκτό ήταν το έγκλημα , δηλαδή στην μια περίπτωση η δίκη και καταδίκη του Σωκράτη και στην άλλη η θανάτωση των ελλήνων που δεν αποδέχονταν την χριστιανική αφήγηση.

Από εδώ μπορούμε να πούμε πως το δίκαιο είναι σχετικό με την κατάσταση της κοινωνικής συνείδησης σε κάθε εποχή και κάθε κοινωνία.

Στους εβραίους για παράδειγμα δίκαιο είναι να λιθάζεται η μοιχαλίδα ενώ στους βυζαντινούς αναγορεύεται σε βασίλισσα. Βέβαια και στην περίπτωση του εβραϊκού λιθοβολισμού στέκεται πίσω από την εγκληματική πράξη η θρησκεία τους.

Όλες οι θρησκείες παράγουν ένα δικό τους δίκαιο και απαιτούν να ισχύει σε τέτοιο βαθμό που να εκτοπίζει το πολιτικό δίκαιο που προέρχεται από την έρευνα της φύσης και το κατά φύσιν ζην.

Αυτή η απαίτηση των θρησκειών αντί να ελαττώνεται όσο περνά ο καιρός βλέπουμε να εντείνεται με τελευταίο φαινόμενο τον ισλαμικό νόμο που η επιβολή του αιματοκυλίζει την ανθρωπότητα.

Πως θα βγούμε από αυτόν τον λαβύρινθο όπου αντηχούν τα αιμοβόρα μουγκρητά του Μηνώταυρου; Άλλη θρησκευτική εξουσία και αυτή.

Η φιλοσοφία έχει την δική της πρόταση. Ότι δηλαδή η πολιτική κοινωνία και η εξουσία που παράγεται εντός αυτής δεν μπορεί να εδράζεται σε θρησκευτικές αλήθειες ούτε να ταυτίζεται με αυτές.

Η πολιτική κοινωνία πρέπει να είναι σαφώς διαχωρισμένη από την θρησκεία και προπάντων η πολιτική εξουσία δεν πρέπει να συνυφαίνεται με την θρησκευτική εξουσία των ιερατείων.

Μια αρχή δικαίου είναι ο διαχωρισμός κράτους και οργανωμένης θρησκείας.

Οι αξίες της φιλοσοφίας μπορούν να αποτελέσουν το θεμέλιο της πολιτικής κοινωνίας.

Είναι οι άξιες εκείνες που δίδαξε ο Σωκράτης και οι έλληνες φιλόσοφοι που διώχθηκαν από τον βυζαντινό σκοταδισμό δηλαδή την πλήρη ταύτιση πολιτικής και θρησκευτικής εξουσίας.

Είναι οι αξίες επί των οποίων εδράζεται η ίδια η φιλοσοφία δηλαδή η απορία , η έρευνα , η διαλεκτική.

Για να τεθεί η απορία μέσα στο κοινωνικό σώμα πρέπει να υπάρχει το πλαίσιο της ελευθερίας του λόγου.

Για να τεθεί η έρευνα πρέπει να αναγνωρισθεί η φύση ως αντικείμενο της συνείδησης αντί της φαντασίωσης που μπορεί να έρχεται από κάποια παράδοση και να επιβάλλεται στις γενεές.

Για να τεθεί η διαλεκτική πρέπει να υπάρχει ο θεσμός της παιδείας που κτίζει την γνώση απορρίπτοντας την χθεσινή πλάνη. Για να υπάρχει διαλεκτική δεν πρέπει να υπάρχει ο δογματισμός.

Συνεπώς η πολική κοινωνία εδράζεται στην αντιδογματική ανοικτοσύνη προς την αλήθεια , στην ελευθερία του λόγου και της έρευνας εκ της οποίας αναπτύσσεται η επιστήμη και στην δυνατότητα αναγνώρισης του λάθους ή της πλάνης και της αντικατάστασης της από την νέα γνώση που προκύπτει από την έρευνα.

Η πολιτική κοινωνία που εδράζεται στις αρχές της ελευθερίας είναι υποχρεωμένη για να αντέξει την πίεση του σκοταδισμού να δομήσει κράτος ισχύος και θεσμούς που να προάγουν την ελευθερία και να την κατοχυρώνουν.

Ο μοναδικός δε τρόπος κατοχύρωσης της ελευθερίας είναι να εμφορούνται οι πολίτες από τις αξίες της φιλοσοφίας και να μην αφήνουν την θρησκευτική απολυτολογία να σκοτειδιάζει την συνείδηση τους.

Αυτός ο τύπος ανθρώπου της πολιτικής κοινωνίας δημιουργείται δια της παιδείας και της επίδρασης που ασκεί στην συνείδηση του ο περιρρέον πολιτισμός που παράγεται από την επιστήμη και την τέχνη.

Θεωρώ πολιτισμό τον κατά φύσιν δημιουργημένο ανθρώπινο διάκοσμο.

Ότι είναι κατά φύσιν είναι πολιτισμός και ότι είναι παρά φύσιν είναι βαρβαρότητα.

Οι στωικοί έλεγαν κατά φύσιν ζην. Και μέσα στη φύση του ανθρώπου είναι να απορεί , να ερευνά και να διαλέγεται δημιουργώντας κοινωνία ελευθερίας και δικαίου.

Εκ του κατά φύσιν ζην παράγεται το κατά φύσιν δημιουργείν που είναι ο ανθρώπινος διάκοσμος που περιλαμβάνει τα επιτεύγματα της επιστήμης , της τέχνης , της τεχνολογίας , της πολιτικής επικοινωνίας και της ηθικής συμπεριφοράς.

Τέλος να πω πως προκύπτει η ανάγκη μιας θρησκείας που να μην αναιρεί την ελεύθερη πολιτική κοινωνία και τις φιλοσοφικές της βάσεις αλλά να συμπορεύεται με αυτές και να εκφράζει απλά την ευχαριστία του ανθρώπου προς την ζωή.

Λουκάς Σταύρου