Ο Μακάριος προκάλεσε το πραξικόπημα
Η ρήξη του μακαριακού καθεστώτος με την τότε στρατιωτική κυβέρνηση της Ελλάδος θα μπορούσε να αποφευχθεί με πολιτική κατευνασμού.
Όμως ο Μακάριος είχε άλλα σχέδια στο νου του.
Εξώθησε την ρήξη στα άκρα και μέσα στην έπαρση του ήθελε να εξευτελίσει την Ελλάδα και τον ελληνικό στρατό.
Ένα άλλο δεδομένο εκείνης της εποχής ήταν η επιτυχία του καθεστώτος στην αποδυνάμωση της ΕΟΚΑ Β.
Σχεδόν όλα τα στελέχη της ρίφθηκαν στις φυλακές και στους θαλάμους των βασανιστηρίων ενώ οι ανταρτικές ομάδες αντιμετώπιζαν σοβαρότατο πρόβλημα τροφοδοσίας ένεκα οικονομικών προβλημάτων.
Αυτό σημαίνει ότι το μακαριακό καθεστώς βρισκόταν σε θέση ισχύος που θα μπορούσε να επιβάλλει τους όρους του με ήπιο τρόπο προς την κυβέρνηση των Αθηνών.
Συνεπώς ο Μακάριος προκάλεσε το πραξικόπημα και στις 19 Ιουλίου κατέφυγε στο συμβούλιο ασφαλείας και ζήτησε την παρέμβαση των εγγυητριών δυνάμεων , της Τουρκίας και της Μ. Βρετανίας για την αποκατάσταση της συνταγματικής τάξης.
Ποιάς συνταγματικής τάξης όμως όταν αυτή είχε διαρραγεί από 1963;
Αυτό σημαίνει ότι καλούσε τις εγγυήτριες δυνάμεις να εμπλακούν στο κυπριακό δυναμικά προς εμπράγματη αναθεώρηση του στατους κβο. Όπερ και εγένετο.
Η εισβολή της 20ης Ιουλίου ήταν πράξη εμπράγματης αλλαγής του στατους κβο δεδομένου ότι η Τουρκία ως εγγυήτρια δύναμη δεν αναγνώριζε την υφιστάμενη κατάσταση ως νόμιμη.
Για να κατανοήσουμε όμως τα πράγματα πρέπει να δούμε και τα γεγονότα που ακολούθησαν της εισβολής.
Πρώτο σημαντικό γεγονός ήταν η συμφωνία μετακίνησης των τουρκοκυπρίων στην κατεχόμενη ζώνη πράγμα το οποίο δημιουργούσε νέα δεδομένα και εδαφική βάση για αυτονόμηση της τουρκοκυπριακής κοινότητος.
Δεύτερο σημαντικό γεγονός είναι η λεγόμενη συμφωνία κορυφής του 1977 όπου ο Μακάριος αναγνώρισε τα τετελεσμένα της εισβολής δηλαδή την εμπράγματη μεταβολή της κατάστασης που παρέμενε στατική από 1963.
Έχουμε πει πολλές φορές ότι αφήνουμε στην άκρη τις προθέσεις και κρίνουμε τα γεγονότα καθεαυτά και τις πολιτικές πράξεις εκ των αποτελεσμάτων τους.
Εξ αυτών των πράξεων και των αποτελεσμάτων τους το επιεικέστερο που θα μπορούσαμε να προσάψουμε στον Μακάριο είναι η πολιτική του μηδαμινότητα.
Ο Μακάριος υπήρξε μια πολιτική πομφόλυγα της εθναρχούσας κομποσχοινίζουσας και θυσαυρίζουσας εκκλησίας που είχε μοναδική εμπειρία της στους αιώνες την διαχείριση των ραγιάδων και την γλοιώδη υποταγή στους κατακτητές.
Όμως πέρα από αυτον τον απόλυτα βέβαιο χαρακτηρισμό διακρίνεται μέσα στην αλληλουχία των γεγονότων πρόθεση προδοτική, διακρίνεται σχέδιο εξυφαινόμενο που αποσκοπούσε στον αφελληνισμό της Κύπρου και στον διαμοιρασμό της σε δύο θρησκευτικές μάντρες με τα συναφή συμφέροντα τους.
Λουκάς Σταύρου