Το πρόβλημα του εγκατεστημένου ψεύδους
Ο Πλάτων στο μύθο του σπηλαίου θέτει ένα μεγάλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει ο πολιτειολόγος και μάλιστα εκείνος που επιθυμεί την βασιλεία των φιλοσόφων, δηλαδή την επικράτηση της φιλοσοφίας μέσα στην συνείδηση του λαού.
Ερωτούμε βέβαια εμείς, να βασιλεύσουν οι φιλόσοφοι ή να βασιλεύσει η φιλοσοφία;
Να βασιλεύσει η φιλοσοφία θα είναι το καλύτερο και όχι κάποιοι φιλόσοφοι που θα επιβάλλουν ενδεχομένως μια φιλοσοφική θεώρηση εκ των πολλών που υπάρχουν.
Αυτή η περίπτωση θα ήταν προβληματική. Διότι την είδαμε και στην σοβιετική ένωση όπου η υλιστική φιλοσοφία του Μάρξ επιβλήθηκε ενάντια στην φιλοσοφική σκέψη, ενάντια σε κάθε άλλη διαφορετική φιλοσοφική διάνοιξη.
Η βασιλεία της φιλοσοφίας σημαίνει την εγκαθίδρυση φιλοσοφικής παιδείας στη συνείδηση του λαού. με ένα λόγο την υπεροχή του πνεύματος της έρευνας , της δυνατότητας επαναπροσδιορισμού και αλλαγής άποψης , την ανοιχτοσύνη προς την γνώση , την συνεχή ζήτηση της αλήθειας μέσα από τις μεθόδους της νόησης και της εμπειρίας.
Ποιό είναι λοιπόν το πρόβλημα που θέτει ο Πλάτων στο μύθο του σπηλαίου;
Είναι το μεγάλο πρόβλημα του εγκατεστημένου ψεύδους στη συνείδηση της κοινωνίας.
Το ψεύδος αυτό είναι τόσο ισχυρό που αλυσοδένει τον άνθρωπο σε ένα σύστημα εξουσίας.
Ο Πλάτων δεν αναφέρεται σε κάποια αόριστη πλάνη σε μια κοινωνία που βρίσκεται σε εξελικτική διαδικασία αναζήτησης της γνώσης αλλά σε ένα σύστημα ψευδοκοσμικής παράστασης που παράγεται από κάποιους θαυματοποιούς οι οποίοι ασκούν έλεγχο και εξουσία στη συνείδηση των δεσμωτών.
Πρόκειται εδώ για ένα σύστημα τυραννίας πάνω στο πνεύμα και το σώμα των δεσμωτών όπου σε κάθε τους κίνηση από την γέννηση μέχρι τον θάνατο οφείλουν να υπακούσουν στην ατσάλινη εξουσια των θαυματοποιών και το κάνουν με ευχαρίστηση μάλιστα διότι έχουν βαθιά ριζωμένη πεποίθηση πως η παράσταση των σκιών είναι ο μοναδικός αληθινός κόσμος.
Πως θα πεισθούν οι δεσμώτες ότι ο κόσμος των σκιών είναι ψεύτικος και οτι πλάθεται από την αιτία της εξουσίας του ανθρώπου πάνω στον άνθρωπο;
Η απάντηση που δίνει ο Πλάτων είναι απογοητευτική. Οι δεσμώτες θα αντιδράσουν βίαια στο άκουσμα του φιλοσοφικού λόγου. Θα αντιδράσουν διότι είναι προσαρμοσμένοι με το ψέμα και υποταγμένοι εως μυελού οστών από το σύστημα του μονολόγου των θαυματοποιών και της θεσμισμένης οργάνωσης της κοινωνίας τους.
Το γεγονός αυτό καθιστά τον φιλόσοφο άνθρωπο τραγικό. Ή θα επιμείνει και θα υποστεί την βίαιη αντίδραση των εξαγριωμένων δεσμωτών ή θα τους εγκαταλείψει για να ζήσει βίον μονήρη μακριά από την κοινωνία των σκλάβων.
Όμως και σε αυτήν την περίπτωση βρίσκεται σε κατάσταση αντιπαλότητας με το εξουσιαστικό ψέμα. Συνεπώς όποιο δρόμο και να πάρει ο φιλόσοφος, ο λόγος του θα είναι πάντοτε πολεμικός και απελευθερωτικός, ένας λόγος που όπως είπε ο Ηράκλειτος , χιλίων ετών εξικνείται τη φωνή δια τον θεόν.
Που σημαίνει πως οι κοινωνίες δεν αλλάζουν από την μια μέρα στην άλλη αλλά μέσα από απελευθερωτική δράση που διαρκεί στους αιώνες.
Προτείνει βέβαια ο Πλάτων και ένα άλλο τρόπο απελευθέρωσης.
Την χρησιμοποίηση βίας για την θραύση των δεσμών που καθηλώνουν τους δεσμώτες μέσα στο ψέμα.
Η απελευθερωτική βία πρέπει πρώτα να ασκηθεί πάνω στις αλυσίδες που περιζώνουν το σώμα και του στερούν την ελευθερία της κίνησης και ακολούθως να στραφεί ενάντια στους θεσμούς της εξουσίας των θαυματοποιών που παράγουν ένα σύστημα νοητικής παραμόρφωσης , πολιτικής ποδηγέτησης και οικονομικής εκμετάλλευσης.
Συμπέρασμα: Ο φιλόσοφος έχει καθήκον να δημιουργεί επαναστατικά κινήματα ώστε να στρέψει ένα μέρος της κοινωνίας ενάντια στην εξουσία του εγκατεστημένου ψεύδους που παρασιτεί και κλέβει την εργασία του λαού στερώντας του την δυνατότητα εξόδου από το φρικτό σπήλαιο στο λαμπρό φως του ήλιου και της αυτεξουσίας του ανθρώπου πάνω στο σώμα του , στην εργασία του , στις επιθυμίες και τα οράματα του, στην πνευματική οδοιπορία του προς την αλήθεια της ζωης και του κόσμου.
Η φιλοσοφία είναι ένας αδιάκοπος πόλεμος ενάντια στο εγκατεστημένο ψέμα επι των συνειδήσεων και επι της πολιτικής κοινωνίας.
Η φιλοσοφία είναι κήρυξη πολέμου ενάντια στον μονόλογο των κρατούντων.
Λουκάς Σταύρου